Değerler Haritası

BURSA’NIN ÖNE ÇIKAN TURİSTİK DEĞERLERİ

TURİZM TANITIM VE MARKA STRATEJİSİ İÇİN YAPILAN MEVCUT DURUM ANALİZİ KAPSAMINDA BURSA’NIN DEĞERLERİ BELİRLENMİŞTİR.
RESMİ VE AKADEMİK ENVANTERLER, TANITIM MATERYALLERİ, ANKETLER İLE DİĞER SAHA ÇALIŞMALARI NETİCESİNDE 409 ADET DEĞER TESPİT EDİLMİŞTİR.

Turizm tanıtım ve marka stratejisi için yapılan mevcut durum analizi kapsamında Bursa’nın değerleri ve bu değerlere yönelik algı analizi önemlidir. Değerler, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu başta olmak üzere yapılan sınıflama ve tanımlamalar (tabiat varlıkları: madde 3/A(2); kültür varlıkları: madde 3/A(1); alt türler: madde 6) ve bu tanımlamalara göre oluşturulmuş resmi ya da akademik envanterler analiz için altlık teşkil etmiş ancak çalışma amacı gereği birebir kullanılmayıp öne çıkanlar ve türlerine yöre değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Bu kapsamda söz konusu resmi ve akademik envanterler ile tanıtım materyalleri ve anketler ile diğer saha çalışmaları neticesinde 409 adet değer tespit edilmiştir. Tespit edilen değerler, algı araştırmasında ve paydaş değerlendirmeleri süreçlerinde temel teşkil etmiştir. Belirlenen değerler tür ve bulundukları ilçeye göre sınıflandırılmış, farklı paydaş gruplarının bu kırılımlardaki bilgi düzeyleri ölçülmüştür. Bu kapsamda yapılan tespitler bu bölümde belirtilmiştir.

BURSA’DA 5 KATEGORİDE 409 DEĞER BELİRLENMİŞ VE ALGI ARAŞTIRMASINDA GİRDİ OLARAK KULLANILARAK STRATEJİ GELİŞTİRME SÜRECİNE TEMEL TEŞKİL ETMİŞTİR.

Bursa’nın değerleri, Bursa’da kamu kurumlarında, yerel yönetimlerde, üniversitelerde, sektörel sivil toplum kuruluşlarında ve turizm sektöründe çalışanlara bir anket yöneltilerek bilinme ve detaylı bilgi sahibi olunma durumları çerçevesinde analiz edilmiştir. Bu değerlendirme neticesinde bir değerin duyulup duyulmadığı, duyuldu ise ne derece bilgi sahibi olunduğu ölçülmeye çalışılmıştır. Bu çıktılar algı araştırması sonuçları ile birlikte yorumlanarak stratejiye yönelik girdi teşkil etmiştir.

Bursa, kültürel değerlerin öne çıktığı bir destinasyondur. Pek çok doğal, kültürel ve soyut değere sahip olan Bursa’nın, kültürel değerlerin yoğunluğu nedeniyle baskın karakteristik açısından kültür destinasyonu olarak tanımlanması mümkündür.

Bursa, İslam dönemi eserleri ve mimarisi ile farklılaşmaktadır. Bursa’da nicelik açısından en yoğun değer türleri türbeler, camiler, İslam öncesi dönem ibadethaneleri, müzeler, külliyeler, antik kent ve nekropol gibi kalıntılar, hamam ve kaplıcalar ile tarihi yapılar şeklinde öne çıkmaktadır.

KÜLTÜREL VE DOĞAL DEĞERLERİN YOĞUNLAŞTIĞI VE FARKLI DÖNEMLERE İLİŞKİN DEĞERLERİN KORUNMUŞ OLDUĞU BURSA, BASKIN TÜRK-İSLAM DÖNEMİ KİMLİĞİ İLE BENZERLERİNDEN FARKLILAŞMAKTADIR.

Bursa yöresel yiyecek ve içeceklerin baskın olduğu bir destinasyondur. Ülke ve dünya genelinde pek çok destinasyonun aksine Bursa’da yöresel tarım ürünü ve gastronomi değeri sayısı oldukça yüksek seviyededir. Analizde kullanılan ildeki tüm değerlerin %9’u bu tanıma uyan değerlerdir. Bu yönüyle Bursa bir gastronomi kenti görünümündedir.

Bursa’da termal kaynak ve bu kaynaklara dayalı kültür varlıklarının fazla sayıda olduğu görülmektedir. Gerek doğal gerekse de kültürel değerler içerisinde kaplıca, ılıca, termal tesis, termal altyapı ve bir kısım hamamlar termal kaynaklarla ilişkili değerler olarak öne çıkmaktadır. Bu açıdan Bursa jeotermal kaynakların kültür varlıkları ile bütünleştiği bir destinasyon niteliğindedir.

Bursa’nın doğal değerleri içerisinde “su” ile ilgili olanlar ağırlıktadır. İlde sayı olarak kültür varlıklarına göre az olan, ancak ölçek açısından büyük ve değerler bütünü niteliğinde olan Uludağ başta olmak üzere pek çok doğal değer bulunmaktadır. Bu değerlerin ortak özellikleri arasında su ile ilişkili olma göze çarpmaktadır. Akarsu ve su yüzeyleri, şelaleler, göl ve göletler, kar yüzeyleri, sahil ve denize dayalı değerler ve jeotermal kaynakların baskın doğal değerler olduğu Bursa’da bu değerlerin tamamında su ile ilişkili olma durumu görülmektedir.

Bursa’da müze yoğunluğu diğer destinasyonlara göre yüksektir. İlde bulunan çok sayıda ve farklı temada müzeler, nüfus başına ve turist sayısına göre diğer illerden ayrışmaktadır. Bursa’da somut ve soyut kültürel miras, doğal değerler, endüstriyel üretim kültürü, yöresel ürünler gibi pek çok konuda kamuya, yerel yönetimlere ve özel sektöre ait çok sayıda müze faaliyettedir.

Şekil 1 Turizme Yönelik Değerlendirilebilecek Değerlerin Alt Türlere Göre Sayıları

Kültürel değerler kent merkezi, Mudanya ve İznik’te yoğunlaşmaktadır. Bursa’da bulunan kültür varlıklarının büyük çoğunluğu tarihi merkez olan Osmangazi’de bulunmaktadır. Yine merkez ilçelerden Yıldırım’da da kültür değerlerinin fazlalığı kent merkezini bu açıdan ilin odağı haline getirmektedir. Kent merkezi dışında tarihi öneme sahip İznik ve Mudanya’da da kültür varlıklarının fazlalığı görülmektedir.

Önemli bir tarihi yerleşim merkezi olan Gemlik doğal değerleri ile öne çıkmaktadır. Önemli bir tarihi yerleşim ve ekonomik bir merkez olan Gemlik ilçesinde kültürel çeşitlilikle birlikte doğal değerlerin fazlalığı göze çarpmaktadır.

BURSA, YAPISI İTİBARİYLE FARKLI ALT DESTİNASYONLAR İÇİN ÖNE ÇIKAN FARKLI TEMALARIN BİR ARADA OLDUĞU BİR YERDİR.

Bursa’nın batı kesimi doğal değerleri ile ön plandadır. Karacabey ve Mustafakemalpaşa ilçeleri doğal değerlerin ağırlığa ve çeşitliliğe sahip olduğu ilçelerdir. Konaklamalar ve günlük turizm hareketliliğinden yeterli payı alamayan bir görünüme sahip yörede doğal değer çeşitliliği ve oransal fazlalığı görülmektedir.

Bursa’nın yöresel ürünleri il geneline yaygınlaşmıştır. Kısmen ya da büyük oranda belirli bir yöreden ortaya çıkmış olan tarımsal ürünler, yerel mutfak ürünleri, el sanatları ve yerele mal olmuş endüstriyel ürünler büyük oranda ildeki ilçeler ve yörelerle sınırlı kalmamış ve il genelinde benimsenmiş niteliktedir.

Şekil 2 Turizme Yönelik Değerlendirilebilecek Değerlerin Türlerine ve İlçelere Göre Sayıları

Bursa’nın en bilinir değerleri Uludağ, İskender Kebabı, kestane şekeri ve şeftalidir. Bursa’da kamu kurumlarında, yerel yönetimlerde, üniversitelerde, sektörel sivil toplum kuruluşlarında ve turizm sektöründe faaliyet gösterenler açısından en iyi bilinen değerler anketler ve saha çalışmaları ile benzer şekilde Uludağ başta olmak üzere İskender Kebabı ve kestane şekeridir. Bursa dışında görece düşük bilinirliğe sahip olan Bursa şeftalisi bu grup içerisinde daha iyi bilinen bir değerdir.

Bursa’nın tanınma ve detaylı bilinme düzeyi en yüksek değerleri yöresel ürünleridir. Paydaş grupları tarafından farklı ilçe ve kategorilerdeki değerlere yönelik tanınma ve bilgi sahibi olma düzeylerinde ayrışmalar görülmektedir. Değerler arasında yiyecek ve içecekler ile el sanatları il genelinde bu açından avantajlı durumdadır.

BURSA MUTFAĞI VE BURSA’NIN YÖRESEL ÜRÜNLERİ TÜM KESİMLER TARAFINDAN İYİ BİLİNMEKTEDİR.

Uludağ’ın güneyindeki ilçelerdeki değerlerin bilinme düzeyi düşüktür. Orhaneli, Büyükorhan ve Keles gibi Uludağ’ın güneyinde yer alan ilçelerdeki değerlerin bilinme düzeyleri diğer ilçelere göre düşük seviyededir. Bu ilçelerde bulunan antik yerleşimler, kanyonlar, yerel gelenekler, şelaleler ve kaplıcalar önemli turistik potansiyele sahip olmalarına rağmen Bursa’da yaşayanlarda dahi düşük bilinirlik düzeyine sahiptir.

Değerlerin yoğunlukta olduğu kent merkezi ve Gemlik ilçesindeki değerlerin bilinme düzeyi daha yüksektir. Osmangazi ve Yıldırım ilçeleri ile Gemlik’te bulunan değerlerin tanınırlığı yüksek seviyelerdedir. Anket katılımcılarının büyük bölümü bu ilçelerde bulunan değerler konusunda bilgisi olduğunu belirtmiştir.

Kent merkezindeki tarihi yapıların isimleri sıkça duyulmuşken, bu yapılar konusunda detay bilgi sahibi olma düzeyi görece düşüktür. Osmangazi ve Yıldırım ilçeleri kültür varlıklarının büyük çoğunluğunun bulunduğu yerlerdir. Buralarda bulunan değerlerin duyulma ve bilinme düzeyleri oldukça yüksek seviyededir. Buna karşın, bu değerler hakkında detay bilgi sahibi olma ve hikâyeleri ile önemlerine hâkim olma açısından bir eksiklik söz konusudur. Bu durum değerlerin tanınma düzeylerinin yüksek olduğunu, buna karşın detay bilgi seviyesinin düşük olduğunu göstermektedir.

Nilüfer ilçesi sınırlarındaki doğal değerler tanınmakta ve detaylı olarak bilinmektedir. Nilüfer ilçesi sınırlarında ancak farklı yerlerinde yer alan Gölyazı, Misi Köyü, Atatürk Kent Ormanı, Mihraplı Park ve Dağyenice Göleti gibi değerlerin ilin farklı kesimleri tarafından detaylı olarak bilindiği görülmektedir.

Tablo 1 Bursa’da Turizme Girdi Sağlayan Değerlerin Tanınma Düzeyleri (Toplam Puanlama)

Tablo 2 Bursa’da Turizme Girdi Sağlayan Değerler Hakkında Detay Bilgi Sahibi Olunma Düzeyleri (Ortalama)

Bursa’daki turizmciler kırsaldaki değerler hakkında yeterli bilgi düzeyinde değildir. Turizm profesyonelleri kent merkezi ve il genelindeki değerlerle ilgili yüksek tanıma ve bilme düzeyine sahiptir. Buna karşın Uludağ güneyinde kalan ilçeler ve diğer çeper ilçelerdeki değerlere ilişkin aynı durum görülmemektedir.

Sektörel sivil toplum kuruluşları ve turizm konusunda çalışan akademisyenler Bursa değerleri hakkında görece yüksek bilgi düzeyine sahiptir. İl genelinde ve ilçelerdeki turistik değerler sektörel dernekler, birlikler, meslek odaları, yerel basın gibi yapılar ile üniversitelerin turizmle ilgili akademisyenleri tarafından diğer gruplara göre yüksek seviyede bilinmekte ve tanınmaktadır.

Yerel yönetimlerde kendi ilçelerindeki değerler hakkında bilgi düzeyi oldukça yüksekken komşu ve diğer ilçelerdeki değerlere yönelik bilgi seviyesi düşüktür. İlçe belediyeleri özelinde ortak bir gözlem olarak diğer ilçelerdeki değerler hakkında düşük tanıma ve bilme düzeyi göze çarpmaktadır.

Bursa ili geneline hitap eden değerler, yerel değerlere göre önemli ölçüde daha fazla bilinmektedir. İlin tamamına mal olmuş değerler tüm kesimler için benzer oranlarda tanınır ve bilinirken, ilçelere geçildikçe bu aralığın arttığı görülmektedir.

Şekil 3 İlçelere ve Paydaş Türlerine Göre Turistik Değerlerin Bilinirlik Düzeyleri

1. KÜLTÜREL DEĞERLER

BURSA’DA FARKLI DÖNEMLERE VE FARKLI MEDENİYETLERE AİT PEK ÇOK KÜLTÜREL DEĞER KORUNMUŞ DURUMDA VE HALK TARAFINDAN TANINMAKTADIR.

Tablo 3 Bursa’da Turizme Girdi Sağlayan Kültürel Değerler

2. DOĞAL DEĞERLER

HEMEN HER TÜRDE COĞRAFİ OLUŞUMU BARINDIRAN BURSA, ZENGİN DOĞAL DEĞERLERİ İLE TURİZME YÖNELİK PEK ÇOK AKTİVİYEYE OLANAK SAĞLAMAKTADIR.

Tablo 4 Bursa’da Turizme Girdi Sağlayan Doğal Değerler

3. SOYUT MİRAS VE YÖRESEL ÜRÜNLER

BURSA’DA COĞRAFİ YAPI VE KÜLTÜREL BİRİKİMDEN KAYNAK BULAN ÇOK SAYIDA SOYUT DEĞER VE BU DEĞERLERLE İLİŞKİLİ ÖZGÜN YÖRESEL MUTFAK VE EL SANATI BULUNMAKTADIR.

Tablo 5 Bursa’da Turizme Girdi Sağlayan Soyut Kültür Değerleri

Tablo 6 Bursa’da Turizme Girdi Sağlayan Yöresel Ürünler

Tablo 7 Bursa’da Turizme Girdi Sağlayan Efsane ve Figürler